Beth yw mudo a pham mae rhai anifeiliaid yn mudo?

Bob blwyddyn mae miloedd o anifeiliaid yn mudo o un lle i’r llall. Maen nhw’n cael eu gyrru gan reddf naturiol, neu’r angen i oroesi. Ar y tir ac ar y môr mae llawer o anifeiliaid yn ymladd ysglyfaethwyr ac yn cymryd risgiau enfawr er mwyn mudo. Maen nhw’n mudo am bob math o resymau. Mae rhai anifeiliaid yn mudo i chwilio am fwyd a dŵr, mae eraill yn gwneud y daith i fridio ac mae rhai anifeiliaid yn teithio pellteroedd mawr i ddod o hyd i le diogel i aeafgysgu, neu i gysgodi ar gyfer y gaeaf.

Mae llawer o resymau pam byddai anifail yn mudo, fel:

• diffyg bwyd
• osgoi tywydd garw, fel gaeafau oer iawn
• dod o hyd i ddŵr – efallai fod eu ffynhonnell ddŵr wedi rhewi mewn tymheredd oerach
• mae eu cynefin yn orlawn
• dod o hyd i le diogel i roi genedigaeth neu i ddodwy wyau

Mae rhai anifeiliaid ond yn teithio pellteroedd byr, ond mae eraill yn gallu teithio yn bell. Bob blwyddyn, mae un aderyn anhygoel yn teithio’r holl ffordd o'r Antarctig i Ynys Môn, gogledd Cymru.

Efallai fod môr-wennol y gogledd yn edrych yn fach ac yn fregus, ond mae’r adar môr rhyfeddol hyn yn mudo ymhellach nag unrhyw anifail arall ar y blaned.

Oeddet ti’n gwybod?

Mewn oes o 30 mlynedd, gall un fôr-wennol deithio’r pellter i’r lleuad ac yn ôl dair gwaith.

Mae crancod hirgoes yn mudo o arfordir Cymru i ddyfroedd dyfnach pob hydref. Pwrpas eu taith yw paru neu fwrw eu cregyn.

Oeddet ti’n gwybod?

Mae’r cranc hirgoes yn teithio dros 170 cilomedr i gyrraedd pen ei daith. Mae hyn yn gallu cymryd hyd at dri mis.

Yr heulforgi yw’r ail bysgodyn mwyaf yn y byd. Mae eu llwybrau mudo yn dal yn ddirgelwch. Fe alli di eu gweld nhw oddi ar arfordir Cymru yn ystod misoedd yr haf. Rydyn ni’n gwybod bod y pysgod enfawr hyn yn teithio pellteroedd maith, ond dim ond yn ddiweddar mae gwyddonwyr wedi dechrau deall mwy am y teithiau hyn.

Oeddet ti’n gwybod?

Mae gwyddonwyr wedi darganfod yn ddiweddar nad yw heulforgwn bob amser yn teithio ar eu pennau eu hunain, weithiau maen nhw’n teithio mewn grwpiau teuluol. Mae'r gwyddonwyr yn meddwl eu bod fwy na thebyg yn dysgu ei gilydd am y llwybrau mudo gorau.

Ar draws y byd mae llawer o wyddonwyr yn astudio effaith cynhesu byd-eang ar batrymau mudo. Sut mae’r newidiadau hyn yn effeithio ar fudo a pham mae hyn yn bwysig? Dy dro di yw hi nawr i wneud rhywfaint o ymchwil a chyflwyno dy ganfyddiadau dy hun. Dyma rai erthyglau gyda gwybodaeth i dy helpu di. Clicia ar y dolenni i ddarganfod mwy.

• Newsround - Ymfudo mamaliaid: Map byd-eang newydd yn dangos sut mae'n newid (cyfrwng Saesneg)
• Bitesize - Pum anifail sy'n mynd ar wyliau i hinsoddau oerach (cyfrwng Saesneg)

Alli di ddysgu mwy am yr anifeiliaid hyn a’u patrymau mudo? Mae angen i ti greu taflen wybodaeth am un o’r creaduriaid anhygoel hyn. Beth yw’r ffeithiau pwysicaf i’w cynnwys?

Ble nesa?